SMEDEREVO, 30. oktobar 2023 – Parastosom i polaganjem venaca na Spomenik palim borcima u Velikom ratu na centralnom gradskom trgu u Smederevu danas je obeležen Dan oslobođenja grada u Prvom svetskom ratu.
Parastos su obavili sveštenici Srpske pravoslavne Crkvene opštine smederevske, a nakon intoniranja himne i minuta ćutanja, vence su položili predstavnici Garnizona Vojske Srbije iz Požarevca, grada Smedereva, Udruženja potomaka ratnika 1912-1918.godine iz Smedereva i Kovina, Gradskog odbora SPS i SUBNOR-a.
Kazivanjem svojih stihova okuplјenim građanima, na komemorativnom skupu, obratila se pesnikinja Miroslava Cvetković, a potom i Branko Milanović, predsednik gradskog Udruženja potomaka ratnika 1912-1918. godine.
„Pre 105. godina na ovom mestu, 30. oktobra 1918. godine ili po starom kalendaru 17. oktobra, sa zvonika naše crkve oko 11 časova čula su se zvona koja su najavila slobodu Smederevu i kraj Velikog rata koji je u našem sećanju ostao upamćen po brojnim žrtvama i stradanjima“, podsetio je Milanović.
Manje je poznato da je grad zbog blizine granice sa Austrougarskom i dejstvovanja njene artilјerije sa brodova pre svih dosta trpeo. Uprkos jačem otporu iskazanom u Velikom Mitrovdanskom boju 1914. godine, Smederevo je potpuno poroblјeno u novembru naredne godine. U logore Austrougarske odvedeno je više od 2000 Smederevaca koji su služili kao radna snaga i kao kulaci, ali nakon proboja Solunskog fronta 1918. godine srpska i francuska vojska, a pre svega Prva srpska armija, levo krilo Konjičke divizije, potpomognuto Moravskom divizijom uspeva da 27. oktobra oslobodi Smederevsku Palanku i Veliku Planu. Posle toga 28. i 29. oktobra vodile su se odlučujuće borbe od Lozovika do Radinca. Pod komandom majora Dušana Dodića Smederevo je oslobođeno 30. oktobra, čulo se između ostalog na današnjem komemorativnom okuplјanju.
Spomenik na koji su i danas položeni venci podignut je i osveštan 1. decembra 1926. godine, na dan proglašenja Kralјevine Srba, Hrvata i Slovenaca, a najviše podataka o oslobađanju Smedereva u Prvom svetskom ratu čuva ratni dnevnik majora Dušana Dodića.
Informacija i foto: Kabinet gradonačelnika Smedereva