SMEDEREVO, 17. april 2019 – Zvanično otvaranje36. Pozorišnog festivala „Nušićevi dani” najavljeno je za ovaj četvrtak, u 20 časova, u Velikoj dvorani Centra za kulturu Smederevo. Prethodno, na platou ispred Centra za kulturu biće položen venac na spomenik Branislavu Nušiću, a potom će u Galeriji Centra biti otvorena izložba „Scenski zapisi“ Milice Bajić Đurov, doktora nauka u oblasti umetnosti i medija.
Da li će neko od zvaničnika prigodnim rečima označiti početak takmičarskog dela Nušićevih dana nije poznato, ali je znano da će festivalski deo ovogodišnje pozorišne smotre u čast srpskog komediografa otvoriti Beogradsko dramsko pozorište izvođenjem predstave „Ničiji sin“ Mate Matišića, u režiji Marka Misirače i da je ulaz 600 dinara. U predstavi igraju: Miodrag Krivokapić, Danica Ristovski, Vladan Milić, Vasa Vraneš / Todor Jovanović, Milena Predić, Aleksandar Alač, Lako Nikolić, Jovan Jelisavčić, Andrej Pipović.
Crnohumorni psihološki triler “Ničiji sin” treći je deo “Posmrtne trilogije” darovitog hrvatskog dramatičara i kompozitora mlađe generacije, Mate Matišića. U osnovi, to je porodična drama u kojoj se polako otkrivaju sablasti iz nedavne prošlosti, perioda Domovinskog rata devedesetih godina. Središnji lik je veteran Ivan, a u život čoveka za kog veruje da mu je otac – univerzitetskog profesora, bivšeg političkog zatvorenika i novokomponovanog političara Izidora Barića, naprasno i ucenjivački upada njegov nekadašnji zatvorski čuvar, Srbin Simo.
Film „Ničiji sin“ u režiji Antona Ostojića u Hrvatskoj je izazvao kontroverzne komentare zbog teme kojom se bavi. Ipak, bio je apsolutni je pobednik 55. Filmskog festivala u Puli 2008. godine kada je osvojio čak šest Zlatnih arena, uključujući i Veliku zlatnu Arenu za najbolji film.
„Posmrtna trilogija“ Mate Matišića sastavljena je od drama „Sinovi umiru prvi“, „Žena bez tijela“ i „Ničiji sin“. Trilogija je objavljena 2006. godine, u izdanju Hrvatskog centra ITI-UNESCO. Svaka od drama doživela je pozorišna izvođenja, a neke su pretočene i u film.
“Središnji likovi svih tih drama završavaju život samoubistvom, činom koji Matišić izravno određuje kao njihovu poveznicu. A Matišićevo zapažanje kako to „ne govori toliko o njegovoj spisateljskoj koncepciji koliko o zbilji kojoj samoubistvo može biti poveznica“’, vodi nas, pak, do samog ishodišta „Posmrtne trilogije“. Jedini „zavičaj“ u koji se njeni junaci mogu vratiti jeste zavičaj smrti i oslobođenja što ga ona donosi. Likovi Matišićevih drama već su se i pre „sklanjali“ u smrt, no nikada tako deklarativno i svojevoljno, pri čemu Matišić pokazuje završne faze šizoidnog procesa u kome upravo društvo ili porodica dovode „osuđenika“ do ruba izdržljivosti.
Matišić govori o ljudima napola, i ljudima prividno celima, a zapravo je reč o ljudima koji su propustili umreti u pravom trenutku i postati besmrtnom sastavnicom mitske celine, u smislu u kojem Edgar Moren izvlači svoje zaključke o „sintezi pojedinca i države“’ iz koje „proizlazi neka vrsta građanske besmrtnosti“. (…) Matišićevi junaci su nadživeli svoju besmrtnost i moraju ponovno započeti živeti običnim, civilnim životom, no društvo kom pripadaju to im jednostavno ne dozvoljava. Ono oživljava njihove neuroze, podseća ih na učinjene grehe, izlaže ih iskušenjima na koja ne mogu naći odgovora.” (Hrvoje Ivanković, iz predgovora „Posmrtnoj trilogiji“)
“Pored bardova, Miodraga Krivokapića i Danice Ristovski, odličnih Aleksandra Alača i Milene Predić (snaha), simpatičnog Laka Nikolića (inspektor), „Ničiji sin“, Vladan Milić, obogaljen biografijom, bio je najupečatljiviji, svojim tačnim, preciznim pomeranjem unutrašnjeg sukoba od ideološkog ka identitetskom. Time je čitavu istoriju krvavih ratovanja sveo na unutrašnje čovekovo pitanje, ko je, odakle dolazi i ko mu je neprijatelj. Osim onog, koji je, prokletstvom tla, u njemu samom.
Manipulisanje najdubljim ljudskim osećanjima, upotrebljivost tragedije, večita ljudska žeđ za moći i blagostanjem, primat društvenih, nad porodičnim interesima, izgubljenost čoveka u ratnim strahotama, iz kojih izlazi mrtav ili, svakako, obogaljen, jasni, prepoznatljivi likovi i milje koji znamo, čini Matišićevu dramu, u predanoj Misiračinoj postavci, tačnom anamnezom nesreće ovog vremena. Hrvatsko/srpski sukob je tu, na opštem planu, dramski mnogo manje značajan.” (Dragana Bošković)
